Tuvalet Eğitimi İlk Kayıt

Tuvalet Eğitimi: Edimsel Koşullanma

İnsan davranışında koşullanmanın yeri büyüktür. Örneğin güzel bir yemek yaptığınızda eşinizden duyacağınız güzel bir söz, sizi ileride tekrar bu yemeği yapmak için teşvik edebilir. Ya da bir kıyafetinizin etrafınızdaki insanlarca beğenilmemesi, o kıyafeti bir daha giymemeniz anlamına gelebilir. Bunlar ve bunlar gibi birçok durumu, insanın davranışlarını tekrarlayıp tekrarlamamasında ödül ve cezanın önemini vurgulayan örnekler olarak değerlendirmek mümkün. Eşinizin yemeğiniz ile ilgili güzel sözler söylemesi sizin için br ödül, kıyafetinizin beğenilmemesi ise bir ceza olarak değerlendirilebilir. Bu mekanizmayı açıklayan edimsel koşullanma teorisi 1904-1990 yılları arasında yaşayan ünlü davranışbilimci Skinner tarafından üretilmiştir. Bu teori insan davranışının birçok açıdan açıklanmasına yardımcı olabildiği gibi, bir davranışın tekrar yapılıp yapılmamasını da sağlamaya da yararlı olduğu durumlar vardır. Tuvalet eğitimi de edimsel koşullanma kurallarının yardımcı olacağı alanlardan biri olarak değerlendirilebilir. Nasıl mı?

  • Çocuğunuzun tuvaletini yapması için lazımlığa ve tuvalete oturtuğunuz da tuvaletini yaptığı durumlarda çocuğunuza ödül vermek; bu davranışın ilerleyen zamanlarda tekrar etmesine yardımcı olacaktır. Bu ödül sevdiği bir yiyecek olabileceği gibi güzel bir söz ya da saçının okşanması da olabilir.
  • Tuvaletini istenmeyen şekillerde yaptığı durumlarda ise, ödülü vermemek yeterli olacaktır. Skinner, cezanın bir davranışın öğrenilmesinde ödül kadar etkili olmadığını vurgular.
  • Ödüllerinizin tutarlı ve sürekli olması o davranışın tekrar etme ihtimalini artıracağından, tuvalet eğitiminin süresinin kısalmasına faydalı olabilir. Her başarılı tuvalet tecrübesinden sonra ödül almak çocuğunuzun motivasyonu üzerinde de etkili olabilir.
  • Ödülü “fiziksel objeler” olarak algılamak yerine, daha geniş bir perspektiften bakmakta fayda var. Çocuğunuzun başarılı olduğunu hissettirmekte alacağınız bir oyuncak kadar faydalı olabilir.

 

Tuvaleti gelen bebeğin işaretleri

Bebeğinizle aranızdaki iletişim, onun vücut dilinden ve davranışlarından çıkarımlar yapabilme becerinizle paralel ilerleyen bir süreç olarak nitelendirilebilir. Bebek konuşma dilini henüz geliştirmiş olmasa dahi, birçok farklı yöntem ve araç kullanarak size istediklerini, ruhsal durumunu ve hislerini anlatabilir. Tuvaleti gelen bebeğin bu durumu anlatmak için kullanacağı yöntem, diğer istek ve ihtiyaçlarını anlatmak için de kullanacağı yöntemler olan vücut dili ve davranışlar olacaktır. Peki, bebeğin tuvalet ihtiyacını anlamamıza yardımcı olabilecek davranışlar nelerdir?

  • Bir an için sessizleşmesi, sakinleşmesi
  • Elinizi, kıyafetinizi, kıyafetinizi ya da vücudunuzun diğer bir kısmını kemirmesi ya da ısırması
  • Tuvalet ya da lazımlık gördüğünde heyecanlanması
  • Bir aktiviteyi aniden bırakması ya da aktiviteye ilgisinin kaybolması
  • Yalnız olduğu bir yerlere gitmesi, saklanması
  • Uyarı olarak az miktarda idrar yapması
  • Bebek bezini çıkartmaya çalışması/çıkartması
  • Tuvaletini yaptığı zamanlarda oyun oynamayı bırakması
  • Bebek bezi ıslak ya da dolu olduğunda rahatsızlık hissetmesi

Bu ve benzeri işaretler çocuğunuzu tuvalete ya da lazımlığa oturtmanız için iyi bir uyarıcı olabilirler. İşaretler ardından tuvaletini yapan çocuğunuzu küçük bir armağan ile ödüllendirmeniz, çocuğunuzun bir sonraki seferde de aynı işaretleri sergileyip, tuvalet zamanının geldiğini sizlere söylemesini sağlayabilir.

 

Referans:

Infant Potty Training / Laurie Boucke

Infants and Children / Laura E. Berk

 

 

About the Author: Samet Aydilek

You May Also Like